Categorie: Jelinek, Elfriede

Auteur: Jelinek, Elfriede
Originele titel: Ein Sportstück (1996)
Bezetting: 8 mannen / 6 vrouwen / figuranten.
Nederlandse première: Ro Theater, Rotterdam, seizoen 2001 / 2002.
Niet gerealiseerd.

 

Korte inhoud:
Thema van het stuk is de sport, met al zijn schaduwzijden en negatieve bijverschijnselen, zoals massahysterie en geweld. Sport als een andere vorm van oorlog, sport als massafenomeen, sport waarbij het optreden van geweld gesanctioneerd wordt, sport als een van de dingen die zonder geweld bijna niet denkbaar zijn. Sport is voor de auteur een moderne vorm van oorlog, een voortzetting van de oorlog met andere middelen. Het theaterkoor waarschuwt, zoals de koren in de klassieke Griekse tragedies, voor de gevaren van de sport en het verdwijnen van het individu in de massa. Ze dragen allemaal Reebok, Adidas of Nike. In sportkleding viert het uniform haar laatste en grootste triomf.

Het stuk begint met een klaagzang van een moeder over haar bij de sportbeoefening omgekomen zoon. Ook in de monoloog van Elfi-Elektra (is het Elfriede Jelinek zelf?) horen we dit thema: moeder en zoon, vader en dochter, hun relatie getekend door dood en geweld. Tegelijkertijd schreeuwen tegenover elkaar staande koorgroepen hun geweld uit, zoals in hedendaagse voetbalstadions.

 

Fragment: Een Sportstuk

 

Voor volledige tekst (= 82 pagina’s à € 7,50): neem contact op met Tom Kleijn.

 

Voor opvoeringsrechten Nederlandse vertaling: neem contact op met
HENNEMAN AGENCY B.V. (professioneel theater) /
STICHTING BREDERO (amateurtheater)

 

Voor opvoeringsrechten originele tekst:
Theaterverlag Ute Nyssen & J.Bansemer, Keulen.

 

Auteur: Jelinek, Elfriede
Originele titel: Über Tiere (2006)
Bezetting: niet aangegeven.
Nederlandse première: Het Nationale Toneel, Den Haag, 15 april 2010

 

Korte inhoud:
Over Dieren begint met een vrouw alleen. Ze spreekt tegen haar geliefde, een man die we niet zien. Ze verlangt naar DE Liefde die misschien wel Alles zin kan geven. Ze vraagt zichzelf en ons: ‘Zal hij willen, zal hij niet willen? Is uitkleden gewenst of wordt daar deze keer niet voor gekozen?’ Later horen we de door de politie afgeluisterde en openbaar gemaakte gesprekken met klanten van een van vrouwenhandel verdacht escortbureau: ‘Is anale seks zonder condoom inbegrepen of heeft dat een meerprijs?’ ‘Heeft u ook een extreem grote boezem in dienst?’ De vrouwen zelf hebben geen stem, ze hebben enkel marktwaarde.
Over Dieren laat de marktwerking achter liefde en lust zien. Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen de vrouw en de hoeren? Is liefde iets anders dan prostitutie? En wie ben je als niemand je wil gebruiken?

 

Fragment: Over Dieren

 

Voor volledige tekst (= 43 pagina’s à € 7,50): neem contact op met Tom Kleijn.

 

Voor opvoeringsrechten Nederlandse vertaling: neem contact op met
HENNEMAN AGENCY B.V. (professioneel theater) /
STICHTING BREDERO (amateurtheater)

 

Voor opvoeringsrechten originele tekst:
Rowohlt Theater Verlag, Hamburgerstraße 17, 21465 Reinbeck, Duitsland

 

Auteur: Jelinek, Elfriede
Originele titel: Die Schutzbefohlenen (2015)
Bezetting: onbepaald.
Belgische première: Toneelhuis Antwerpen, 4 mei 2017

 

Korte inhoud:
Nobelprijswinnares Elfriede Jelinek schreef in 2013 Die Schutzbefohlenen ( Nederlandse titel: Grensgeval) als reactie op het steeds schrijnender wordende vluchtelingenprobleem in Europa. Voor Jelinek is de vluchteling bij uitstek de figuur om de situatie van het hedendaagse Europa door te lichten en de discussie te voeren over normen en waarden, de plek van religie en de verantwoordelijkheid van de politiek. Verwijzend naar het klassieke stuk De Smekelingen van Aischylos geeft zij de asielzoekers een stem en legt ze met haar scherpe pen genadeloos het cynisme en latente racisme in de Europese politiek bloot.

 

Grensgeval is pijnlijk actueel: Jelinek toont een Europa dat zich in een identiteitscrisis bevindt, gevangen tussen zijn humanisme enerzijds en zijn angsten en vooroordelen anderzijds. Het hoofdpersonage lijkt, zoals in alle stukken van Jelinek de taal zelf te zijn. Ze is minder geïnteresseerd in de klassieke dialoog, eerder in koorteksten en bodeberichten die ze in de Griekse tragedie terugvindt. Haar tekst is een polyfonie van stemmen en thema’s. Het is een woordenstroom waarin het perspectief voortdurend verschuift van mededogen over onverschilligheid naar afwijzing. Zo worden de verschillende stemmen en tegenstrijdige meningen die in Europa weerklinken verwoord. Het is alsof Jelinek de kapitalistische samenleving op de therapiesofa legt en gewoon laat spreken.

 

Fragment: Grensgeval

 

Voor volledige tekst (= 21 pagina’s à € 7,50): neem contact op met Tom Kleijn.

 

Voor opvoeringsrechten Nederlandse vertaling: neem contact op met
HENNEMAN AGENCY B.V. (professioneel theater) /
STICHTING BREDERO (amateurtheater)

 

Voor opvoeringsrechten originele tekst:
Rowohlt Theater Verlag, D–21465 Reinbeck

 

Auteur: Jelinek, Elfriede
Originele titel: Wut (2016)
Bezetting: onbepaald
Nederlandse première: Toneelschool Amsterdam, januari 2018

 

Korte inhoud:
Elfriede Jelinek neemt in “Wut” (dat in 2016 in première ging bij de Münchner Kammerspiele) de dodelijke aanslagen op de acht redactieleden van het satirische tijdschrift “Charlie Hebdo”, de twee politieagenten en de vier klanten van een koosjere supermarkt in het oosten van Parijs als uitgangspunt. Ze schreef deze thematische tekst – zonder personages, dialogen of actie – direct in de weken na de aanslagen, toen niemand kon weten wat er nog allemaal zou gebeuren: aanslagen in Parijs, Nice, in Istanbul, Lahore, Brussel, London, Berlijn, Amsterdam, de electorale successen van de AFD in Duitsland, het groeiende populisme in Europa, enz. enz.

 

De tekst bestaat uit een veelstemmig diffuus koor zonder koorleider (“Wij leiden onszelf”). Hij is de vormgeving van een nachtmerrie die nog steeds voortduurt en bijna dagelijks wordt ingehaald door de werkelijkheid. In deze woedekosmos onderneemt Jelinek een poging om het onheilspellende anonieme ‘Wij’ op te sporen dat van zin tot zin een nieuwe vorm krijgt. Wie zijn dat “Wij”?
“Wij” zijn de stemmen van woedende burgers , evenals de “oprechte” en “wakker geworden” Europeanen. De wrok en de ontevredenheid van de daders zijn er in te horen net als de klaagzang van de slachtoffers. Maar ook een djihadiste, die net zo verstrikt raakt in haar veel te grote patronengordel als in haar argumentatie, probeert zich te rechtvaardigen. Naast een stel hysterische IS-groupies, een bedrogen echtgenote, razende reaguurders op internetfora en brullende vertegenwoordigers van ‘de gewone man’ is ook de stem van de antieke held Herakles te horen die, in verwarring gebracht door de godin Hera, zijn eigen familie uitmoordde. Herakles als hét voorbeeld voor alle woedenden in de tekst. En tenslotte weerklinkt de woede van de schrijfster zelf: Haar woede op de handelaren in woede, de populisten en demagogen; haar woede op de woede-hongerigen en woedeverslaafden; haar woede over de eigen onmacht, omdat ze tijdens het schrijven het onbeschrijfelijke weer niet onder woorden kan brengen.
Maar ze vraagt zich ook af: is woede alleen denkbaar als motor van vernietiging? Hoe kun je woede delen? Hoe kun je de buitengeslotenen, de uitgestotenen, eraan verbinden zonder anderen uit te sluiten? Wat zou er na de woede kunnen ontstaan?

 

Fragment: Woede

 

Voor volledige tekst (= 87 pagina’s à € 7,50): neem contact op met Tom Kleijn.

 

Voor opvoeringsrechten Nederlandse vertaling: neem contact op met
HENNEMAN AGENCY B.V. (professioneel theater) /
STICHTING BREDERO (amateurtheater)

 

Voor opvoeringsrechten originele tekst:
Rowohlt Theater Verlag, D–21465 Reinbeck