Auteur: tomwekleijn

Don Carlos

Auteur: Schiller, Friedrich
Originele titel: Don Carlos (1787)
Bezetting: 11 mannen / 5 vrouwen.
Nederlandse première: Theatercompagnie & Toneelgroep Amsterdam, 25 september 2005
Uitgave: Toneelgroep Amsterdam / Int. Theatre & Film Books, Amsterdam 2005

 

Korte inhoud:
Aan het hof van de machtigste man op aarde oefent de mens geen invloed uit op het kille systeem van de macht. Sterker nog, de mens is daarin de enige zwakke schakel. Don Carlos, kroonprins van Spanje, is verliefd op zijn stiefmoeder Elisabeth die hem ooit als bruid is beloofd. Om politieke redenen is zijn vader, koning Philips II, met haar getrouwd. Carlos rebelleert tegen de politieke en seksuele autoriteit van zijn vader en wordt daarmee een gevaar voor de staat.
Er is maar één persoon aan het hof die zich onttrekt aan het systeem: de idealistische markies van Posa, Don Carlos’ enige vriend. Koning Philips raakt gecharmeerd van diens openheid en maakt hem tot zijn vertrouweling. Maar wanneer Posa zich in het centrum van de macht bevindt, verandert de rebelse idealist in een politicus. Hij denkt op deze plek zijn idealen van een humanere wereld te kunnen verwezenlijken en offert daarvoor zijn jeugdvriend en bondgenoot Don Carlos op. Posa maakt echter geen schijn van kans tegen het systeem. Het blijft een gesloten circuit.

Don Carlos is door Schiller bedoeld als een waarschuwing. Het stuk toont een situatie waarin we zien hoe een revolutie ontstaat en mislukt. We zien als het ware een proefopstelling: binnen een systeem van orde, tucht en dwang worden individuen geplaatst met een bewustzijn van en een verlangen naar vrijheid. De vraag wordt: kan men binnen extreme fysieke en geestelijke afhankelijkheid ‘mens’ blijven?

Don Carlos is een familietragedie, een politiek drama en een thriller en deze lagen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en komen uit elkaar voort. Zijn we er tweehonderd jaar na het ontstaan van dit stuk in geslaagd ons tot individuen te ontwikkelen met een eigen verstand? Is onze emancipatie tot vrije en autonome individuen werkelijk zo vergevorderd? Of zijn we soms nog steeds gevangenen van systemen waartegen we weerloos zijn?

 

Fragment: Don Carlos

 

Voor volledige tekst (= 90 pagina’s à € 7,50): neem contact op met Tom Kleijn.

 

Voor opvoeringsrechten Nederlandse vertaling: neem contact op met
HENNEMAN AGENCY B.V. (professioneel theater) /
STICHTING BREDERO (amateurtheater)

 

Voor opvoeringsrechten originele tekst:
N.v.t.

 

Jeanne d’Arc – De Maagd van Orleans

Auteur: Schiller, Friedrich
Originele titel: Die Jungfrau von Orleans (1801)
Bezetting: 6 vrouwen / 15 mannen (dubbelrollen mogelijk)
Nederlandse première: Nationale Toneel, Koninklijke Schouwburg Den Haag, 11 februari 2017

 

Korte inhoud:
Schillers tragedie Die Jungfrau von Orleans vertelt het beroemde verhaal over het ontstaan van een natie, over burgeroorlog, religieus fanatisme en de mythe van Jeanne d’Arc, een jonge vrouw die uitgroeit tot Frankrijks nationale heldin. En sinds eeuwen is zij de patroonheilige van revolutionairen en wereldverbeteraars, maar ook van reactionairen en nationalisten.

 

Al bijna 100 jaar woedt er oorlog tussen Frankrijk en Engeland. De Franse koning staat op het punt het op te geven. Dan verschijnt er een stralend meisje uit de provincie: Jeanne d’Arc. Zij beweert van God de opdracht te hebben gekregen de Engelsen uit Frankrijk te verdrijven. Tot ieders verbazing bevrijdt ze met de restanten van het Franse leger de stad Orléans. Zo wordt Jeanne het symbool van de hoop. Niets lijkt haar te kunnen stoppen. Tot ze op het slagveld plotseling tegenover de jonge Engelse luitenant Lionel staat. Ze kan hem niet doden, want ze voelt plots iets wat haar totaal uit haar evenwicht brengt: medelijden, liefde. Na deze ontmoeting is Jeanne niet meer in staat haar goddelijke opdracht uit te voeren. Ze verliest alle geloof in zichzelf. Ze kan niet meer voldoen aan de onverbiddelijkheid die ze zichzelf heeft voorgeschreven. Haar eigen ideaal brengt haar ten val.
Met een laatste krachtinspanning stort ze zich in een laatste veldslag en raakt dodelijk gewond. De maagd moet sterven, zodat de heldin en strijdster kan blijven voortbestaan.

 

In dit meesterwerk vol politieke en filosofische verwijzingen laat Schiller ons zien hoe de feilbare, veranderlijke mens ten onder gaat aan zijn eigen absolute opvattingen.

 

Fragment: Jeanne d’ Arc – De Maagd van Orleans

 

Voor volledige tekst (= 124 pagina’s à € 7,50): neem contact op met Tom Kleijn.

 

Voor opvoeringsrechten Nederlandse vertaling: neem contact op met
HENNEMAN AGENCY B.V. (professioneel theater) /
STICHTING BREDERO (amateurtheater)

 

Voor opvoeringsrechten originele tekst:
N.v.t.

 

Een Sportstuk

Auteur: Jelinek, Elfriede
Originele titel: Ein Sportstück (1996)
Bezetting: 8 mannen / 6 vrouwen / figuranten.
Nederlandse première: Ro Theater, Rotterdam, seizoen 2001 / 2002.
Niet gerealiseerd.

 

Korte inhoud:
Thema van het stuk is de sport, met al zijn schaduwzijden en negatieve bijverschijnselen, zoals massahysterie en geweld. Sport als een andere vorm van oorlog, sport als massafenomeen, sport waarbij het optreden van geweld gesanctioneerd wordt, sport als een van de dingen die zonder geweld bijna niet denkbaar zijn. Sport is voor de auteur een moderne vorm van oorlog, een voortzetting van de oorlog met andere middelen. Het theaterkoor waarschuwt, zoals de koren in de klassieke Griekse tragedies, voor de gevaren van de sport en het verdwijnen van het individu in de massa. Ze dragen allemaal Reebok, Adidas of Nike. In sportkleding viert het uniform haar laatste en grootste triomf.

Het stuk begint met een klaagzang van een moeder over haar bij de sportbeoefening omgekomen zoon. Ook in de monoloog van Elfi-Elektra (is het Elfriede Jelinek zelf?) horen we dit thema: moeder en zoon, vader en dochter, hun relatie getekend door dood en geweld. Tegelijkertijd schreeuwen tegenover elkaar staande koorgroepen hun geweld uit, zoals in hedendaagse voetbalstadions.

 

Fragment: Een Sportstuk

 

Voor volledige tekst (= 82 pagina’s à € 7,50): neem contact op met Tom Kleijn.

 

Voor opvoeringsrechten Nederlandse vertaling: neem contact op met
HENNEMAN AGENCY B.V. (professioneel theater) /
STICHTING BREDERO (amateurtheater)

 

Voor opvoeringsrechten originele tekst:
Theaterverlag Ute Nyssen & J.Bansemer, Keulen.

 

Over Dieren

Auteur: Jelinek, Elfriede
Originele titel: Über Tiere (2006)
Bezetting: niet aangegeven.
Nederlandse première: Het Nationale Toneel, Den Haag, 15 april 2010

 

Korte inhoud:
Over Dieren begint met een vrouw alleen. Ze spreekt tegen haar geliefde, een man die we niet zien. Ze verlangt naar DE Liefde die misschien wel Alles zin kan geven. Ze vraagt zichzelf en ons: ‘Zal hij willen, zal hij niet willen? Is uitkleden gewenst of wordt daar deze keer niet voor gekozen?’ Later horen we de door de politie afgeluisterde en openbaar gemaakte gesprekken met klanten van een van vrouwenhandel verdacht escortbureau: ‘Is anale seks zonder condoom inbegrepen of heeft dat een meerprijs?’ ‘Heeft u ook een extreem grote boezem in dienst?’ De vrouwen zelf hebben geen stem, ze hebben enkel marktwaarde.
Over Dieren laat de marktwerking achter liefde en lust zien. Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen de vrouw en de hoeren? Is liefde iets anders dan prostitutie? En wie ben je als niemand je wil gebruiken?

 

Fragment: Over Dieren

 

Voor volledige tekst (= 43 pagina’s à € 7,50): neem contact op met Tom Kleijn.

 

Voor opvoeringsrechten Nederlandse vertaling: neem contact op met
HENNEMAN AGENCY B.V. (professioneel theater) /
STICHTING BREDERO (amateurtheater)

 

Voor opvoeringsrechten originele tekst:
Rowohlt Theater Verlag, Hamburgerstraße 17, 21465 Reinbeck, Duitsland

 

De ideale man

Auteur: Jelinek, Elfriede / Wilde, Oscar
Originele titel: An ideal husband / Der Idealer Mann (2011)
Bezetting: 8 mannen / 6 vrouwen.
Nederlandse première: Het Nationale Toneel, Den Haag, 19 oktober 2013

 

Korte inhoud:
Robert Chiltern is staatssecretaris van Buitenlandse Zaken en een alom gerespecteerd politicus. Zijn gedrag is voorbeeldig, zijn karakter onberispelijk. Kortom, hij is de ideale man. Zijn vrouw, Gertrude Chiltern, draagt hem op handen. Zij vermoedt niets of ogenschijnlijk niets van zijn duistere kanten. Robert beschouwt de staat namelijk als een groot hedgefund, dat er alleen maar toe dient om winst te maken. Hij is de vleesgeworden IK b.v., product van de New Economy. Op jonge leeftijd werd hij steenrijk door geheime staatsinformatie te verkopen. Sindsdien is zijn belangrijkste bezigheid geworden: op het juiste moment toeslaan, zonder sporen achter te laten.
Maar dan loopt hij zijn meerdere tegen het lijf, Laura Chevely, nota bene een vroege klasgenote van zijn vrouw. Zij chanteert Sir Robert met zijn brisante geheime operaties om zo zijn politieke steun te krijgen voor een waanzinnig beleggingsproject waarin ze een fortuin heeft geïnvesteerd.

Oscar Wilde (1854-1900) schreef An Ideal Husband in 1895. Het stuk verwees naar een van de grootste politieke schandalen uit de geschiedenis van het vroege westerse kapitalisme, de fraude bij de bouw van het Suezkanaal.
Elfriede Jelinek (1946) bracht An Ideal Husband in haar bewerking van 2011 naar onze tijd. Op de achtergrond van haar Ideale Man speelt een Oostenrijks bankschandaal rond een staatssecretaris die teveel hield van de Weense beau monde.

 

Fragment: De ideale man

 

Voor volledige tekst (= 81 pagina’s à € 7,50): neem contact op met Tom Kleijn.

 

Voor opvoeringsrechten Nederlandse vertaling: neem contact op met
HENNEMAN AGENCY B.V. (professioneel theater) /
STICHTING BREDERO (amateurtheater)

 

Voor opvoeringsrechten originele tekst:
Rowohlt Theater Verlag, D–21465 Reinbeck

 

Grensgeval

Auteur: Jelinek, Elfriede
Originele titel: Die Schutzbefohlenen (2015)
Bezetting: onbepaald.
Belgische première: Toneelhuis Antwerpen, 4 mei 2017

 

Korte inhoud:
Nobelprijswinnares Elfriede Jelinek schreef in 2013 Die Schutzbefohlenen ( Nederlandse titel: Grensgeval) als reactie op het steeds schrijnender wordende vluchtelingenprobleem in Europa. Voor Jelinek is de vluchteling bij uitstek de figuur om de situatie van het hedendaagse Europa door te lichten en de discussie te voeren over normen en waarden, de plek van religie en de verantwoordelijkheid van de politiek. Verwijzend naar het klassieke stuk De Smekelingen van Aischylos geeft zij de asielzoekers een stem en legt ze met haar scherpe pen genadeloos het cynisme en latente racisme in de Europese politiek bloot.

 

Grensgeval is pijnlijk actueel: Jelinek toont een Europa dat zich in een identiteitscrisis bevindt, gevangen tussen zijn humanisme enerzijds en zijn angsten en vooroordelen anderzijds. Het hoofdpersonage lijkt, zoals in alle stukken van Jelinek de taal zelf te zijn. Ze is minder geïnteresseerd in de klassieke dialoog, eerder in koorteksten en bodeberichten die ze in de Griekse tragedie terugvindt. Haar tekst is een polyfonie van stemmen en thema’s. Het is een woordenstroom waarin het perspectief voortdurend verschuift van mededogen over onverschilligheid naar afwijzing. Zo worden de verschillende stemmen en tegenstrijdige meningen die in Europa weerklinken verwoord. Het is alsof Jelinek de kapitalistische samenleving op de therapiesofa legt en gewoon laat spreken.

 

Fragment: Grensgeval

 

Voor volledige tekst (= 21 pagina’s à € 7,50): neem contact op met Tom Kleijn.

 

Voor opvoeringsrechten Nederlandse vertaling: neem contact op met
HENNEMAN AGENCY B.V. (professioneel theater) /
STICHTING BREDERO (amateurtheater)

 

Voor opvoeringsrechten originele tekst:
Rowohlt Theater Verlag, D–21465 Reinbeck

 

Woede

Auteur: Jelinek, Elfriede
Originele titel: Wut (2016)
Bezetting: onbepaald
Nederlandse première: Toneelschool Amsterdam, januari 2018

 

Korte inhoud:
Elfriede Jelinek neemt in “Wut” (dat in 2016 in première ging bij de Münchner Kammerspiele) de dodelijke aanslagen op de acht redactieleden van het satirische tijdschrift “Charlie Hebdo”, de twee politieagenten en de vier klanten van een koosjere supermarkt in het oosten van Parijs als uitgangspunt. Ze schreef deze thematische tekst – zonder personages, dialogen of actie – direct in de weken na de aanslagen, toen niemand kon weten wat er nog allemaal zou gebeuren: aanslagen in Parijs, Nice, in Istanbul, Lahore, Brussel, London, Berlijn, Amsterdam, de electorale successen van de AFD in Duitsland, het groeiende populisme in Europa, enz. enz.

 

De tekst bestaat uit een veelstemmig diffuus koor zonder koorleider (“Wij leiden onszelf”). Hij is de vormgeving van een nachtmerrie die nog steeds voortduurt en bijna dagelijks wordt ingehaald door de werkelijkheid. In deze woedekosmos onderneemt Jelinek een poging om het onheilspellende anonieme ‘Wij’ op te sporen dat van zin tot zin een nieuwe vorm krijgt. Wie zijn dat “Wij”?
“Wij” zijn de stemmen van woedende burgers , evenals de “oprechte” en “wakker geworden” Europeanen. De wrok en de ontevredenheid van de daders zijn er in te horen net als de klaagzang van de slachtoffers. Maar ook een djihadiste, die net zo verstrikt raakt in haar veel te grote patronengordel als in haar argumentatie, probeert zich te rechtvaardigen. Naast een stel hysterische IS-groupies, een bedrogen echtgenote, razende reaguurders op internetfora en brullende vertegenwoordigers van ‘de gewone man’ is ook de stem van de antieke held Herakles te horen die, in verwarring gebracht door de godin Hera, zijn eigen familie uitmoordde. Herakles als hét voorbeeld voor alle woedenden in de tekst. En tenslotte weerklinkt de woede van de schrijfster zelf: Haar woede op de handelaren in woede, de populisten en demagogen; haar woede op de woede-hongerigen en woedeverslaafden; haar woede over de eigen onmacht, omdat ze tijdens het schrijven het onbeschrijfelijke weer niet onder woorden kan brengen.
Maar ze vraagt zich ook af: is woede alleen denkbaar als motor van vernietiging? Hoe kun je woede delen? Hoe kun je de buitengeslotenen, de uitgestotenen, eraan verbinden zonder anderen uit te sluiten? Wat zou er na de woede kunnen ontstaan?

 

Fragment: Woede

 

Voor volledige tekst (= 87 pagina’s à € 7,50): neem contact op met Tom Kleijn.

 

Voor opvoeringsrechten Nederlandse vertaling: neem contact op met
HENNEMAN AGENCY B.V. (professioneel theater) /
STICHTING BREDERO (amateurtheater)

 

Voor opvoeringsrechten originele tekst:
Rowohlt Theater Verlag, D–21465 Reinbeck

 

Verhalen uit het Wiener Wald

Auteur: Horváth, Ödön von
Originele titel: Geschichten aus dem Wiener Wald (1931)
Bezetting: 11 mannen / 11 vrouwen.
Nederlandse première: geen première.

 

Korte inhoud:
Het drama draait om Marianne. Ze is de dochter van de Toverkoning die eigenaar is van een winkel in feestartikelen. Marianne besluit het wijze advies van haar vader om met de saaie, degelijke buurman, de slager Oscar, te trouwen, in de wind te slaan en haar hart te volgen. Ze valt voor de gladde Alfred en vergooit zich aan hem. Dan volgen een zwangerschap en een baby die bij de moeder van Alfred wordt ondergebracht. Alfred keert terug naar zijn vroegere geliefde, Valerie, die verderop in de straat rookwaren en loten verkoopt en kamers verhuurt aan bij voorkeur jonge mannen. Marianne probeert als danseres in een nachtclub aan de kost te komen, weigert echter zich te prostitueren, wordt door een teleurgestelde man van diefstal beschuldigd en belandt in het tuchthuis. Dan wordt alles vergeven en vergeten. Alleen de baby overleeft het niet, omdat Alfred’s moeder de ramen tegenover elkaar open heeft gezet om van het wurm af te zijn. Op het eind speelt Alfred’s grootmoeder op haar citer de Geschichten aus dem Wienerwald van Johann Strauß. Niet een wending ten goede, maar een voortzetting van de troosteloze wreedheid en onverschilligheid als norm.

 

Fragment: Verhalen uit het Wiener Wald

 

Voor volledige tekst (= 89 pagina’s à € 7,50): neem contact op met Tom Kleijn.


Voor opvoeringsrechten Nederlandse vertaling: neem contact op met
HENNEMAN AGENCY B.V. (professioneel theater) /
STICHTING BREDERO (amateurtheater)

 

Voor opvoeringsrechten originele tekst:
N.v.t.

 

Geloof Liefde Hoop

Auteur: Horváth, Ödön von
Originele titel: Glaube Liebe Hoffnung (1936)
Bezetting: 14 mannen / 6 vrouwen. Dubbelrollen mogelijk.
Nederlandse première: Frascati, Amsterdam, 1 mei 2014

 

Korte inhoud:
In Geloof Liefde Hoop schetst von Horváth een messcherp en tegelijk hilarisch grotesk portret van de jonge naïeve Elisabeth die probeert te overleven in een wereld in crisis. Ze heeft geld nodig voor een vergunning om geld te verdienen, maar ook geld voor de boete die ze kreeg, omdat ze zonder vergunning heeft gewerkt. In wanhoop biedt ze haar lichaam aan voor toekomstig onderzoek in het anatomisch instituut. Door haar chronische geldgebrek, de hoge werkeloosheid en het kille cynisme van de buitenwereld taant eerst haar geloof, dan verdwijnt haar liefde en tot slot verbleekt haar hoop. Ze loopt het water in, wordt nog wel gered, maar zonder geloof, liefde en hoop ziet ze geen toekomst meer.

 

Fragment: Geloof Liefde Hoop


Voor volledige tekst (= 60 pagina’s à € 7,50): neem contact op met Tom Kleijn.

 

Voor volledige tekst (= 60 pagina’s à € 7,50): neem contact op met Tom Kleijn.

 

Voor opvoeringsrechten Nederlandse vertaling: neem contact op met
HENNEMAN AGENCY B.V. (professioneel theater) /
STICHTING BREDERO (amateurtheater)

 

Voor opvoeringsrechten originele tekst:
N.v.t.

 

Kasimir en Karoline

Auteur: Horváth, Ödön von
Originele titel: Kasimir und Karoline Volksstuk (1936)
Bezetting: 10 mannen / 7 vrouwen (dubbelrollen mogelijk
Nederlandse première: uitgesteld tot herfst 2021, Toneelschuur Haarlem

 

Korte inhoud:
Karoline wil plezier hebben, maar bovenal wil ze hogerop – op de achtbaan op het Oktoberfest in München – waar het stuk speelt – maar ook in het dagelijkse leven, ondanks de economische crisis die in alle hevigheid heerst en de daaruit volgende werkloosheid. Maar haar verloofde Kasimir ziet het helemaal niet zitten. Gisteren verloor hij zijn baan als chauffeur en nu zou hij zich vrolijk moeten onderdompelen in de kermisdrukte? Al vanaf het begin loopt de liefdesrelatie tussen Kasimir en Karoline op haar einde toe: Karoline stort zich, afgestoten door de zwaarmoedigheid van Kasimir, volop in de kermisvreugde en laat zich uitnodigen door rijke mannen. Kasimir ondertussen, ontmoet zijn oude kennis, Merkl Franz, die hem meesleurt in kleine criminele activiteiten. Steeds opnieuw ontmoeten Kasimir en Karoline elkaar in de uitgelaten massa, komen nader tot elkaar, worstelen met elkaar, begrijpen elkaar verkeerd en laten elkaar uiteindelijk helemaal los. Maar niet alleen in de relatie van Kasimir en Karoline opent zich een kloof, ook in de rest van de samenleving: een kloof tussen de verschillende sociale werkelijkheden – de enen wentelen zich in consumptie en entertainment, de anderen raken gedesillusioneerd door gebrek aan perspectief en de angst voor sociale degradatie. Tijdens het rijkelijk met drank overgoten feest brokkelen de façades af, begeerte en agressie treden tevoorschijn, de Oktoberfest-gemeenschap ontspoort.

 

‘Kasimir en Karoline’ van Ödön von Horváth ging in première in 1932 en toont in 117 korte scènes een samenleving die wordt bepaald door concurrentie en concurrentiedruk – in zowel economische zin als in tussenpersoonlijke relaties – en waarin de tekenen van het ontluikende Nationaal-Socialisme al zichtbaar worden.

 

Fragment: Kasimir en Karoline

 

Voor volledige tekst (= 70 pagina’s à € 7,50): neem contact op met Tom Kleijn.

 

Voor opvoeringsrechten Nederlandse vertaling: neem contact op met
HENNEMAN AGENCY B.V. (professioneel theater) /
STICHTING BREDERO (amateurtheater)

 

Voor opvoeringsrechten originele tekst:
Suhrkamp Verlag Frankfurt 1970
Thomas Sessler-Verlag München en Wenen
Varianten bij "Kasimir und Karoline": Elisabeth von Horváth 1970